20 lat mojego życia w pigułce

Bogumiła Tyszkiewicz

1 maja 1985

.... w obecnej sytuacji gospodarczej należy wprowadzić działaczy „SOLIDARNOŚCI” do samorządów, ale tylko działaczy w sensie pozytywnym, tj. z autorytetem w środowisku i umiarkowanych. Jest dużo działaczy młodych, bardzo radykalnych, lecz oni nie potrafią działać w sensie pozytywnym, są świetni do kolportażu, druku, a nawet w okresie strajków, lecz do działalności w strukturach legalnych (samorządowych) nie nadają się. [...] Pogarszający się stan życia może doprowadzić do wybuchów społecznych, których nawet działacze „S” nie opanują.

16 września 1985

...W przypadku znalezienia formuły porozumienia TKK – zdaniem J. Kuronia – winna zobowiązać się do wydania polecenia rozwiązania wszystkich struktur konspiracyjnych i swojego przedstawicielstwa na Zachodzie. Ocenia, iż takiej decyzji TKK podporządkowałby się cały układ organizacyjny. Poza tą decyzją – wg J. Kuronia – pozostałaby „Organizacja Solidarności Walczącej” oraz różne – jak z ironią podkreślił – „partie polityczne”, co jednak nie miałoby – jak stwierdził – większego znaczenia;

...związek przyjmuje na siebie odpowiedzialność za aktywny udział w łagodzeniu nastrojów społecznych wynikających z obniżenia stopy życiowej oraz za rozwiązanie problemów ekonomicznych

...sporządzona zostaje liczba osób, które nie mogą być członkami tego związku.

30 kwietnia 1986

Jacek Kuroń oświadczył, iż nie weźmie udziału w nielegalnym pochodzie pierwszomajowym, pod rzekomym pretekstem kontuzji kolana. Jednocześnie przyznał się, że jest współautorem pomysłu wystąpienia do władz administracyjnych o zgodę na zorganizowanie takiej manifestacji.

7 września 1988

1. Utrzymanie wyłączności na doradztwo L. Wałęsy

2. Decydowanie o składzie rozmówców „okrągłego stołu” od strony opozycji.

Środowisko opozycji ocenia, iż rozmówcy muszą stanowić reprezentację „Solidarności” dyskutującą wyłącznie na temat pluralizmu związkowego.
zdrada
W środowisku opozycyjnym stwierdza się, iż uczestnictwo w dyskusji przy „okrągłym stole” będzie nobilitowało, bowiem oznacza formalne uznanie przez władzę społecznej reprezentatywności osób zaproszonych. Co więcej, w przekonaniu większości osób z opozycji uczestnictwo w rozmowach otwiera szerokie możliwości kariery politycznej. Przed ludźmi mającymi szanse na takie uczestnictwo staje alternatywa: albo ukorzyć się przed środowiskiem postkorowskim i złożyć niejako deklarację lojalności, albo zachować samodzielność. J. KUROŃ w prowadzonych licznych rozmowach stara się wytwarzać wrażenie, że może on, co najmniej odsunąć każdego niewygodnego działacza opozycyjnego.

3. Kontrolowanie, a w sprzyjających warunkach, kierowanie tematyką rozmów.

J. KUROŃ dąży do zmiany statusu doradców, tzn. chce, by mieli status reprezentantów „Solidarności”, a nie jej doradców. Ma to – według jego oceny – ogromne znaczenie podczas dyskusji, bowiem umożliwia natychmiastowe torpedowanie każdego niewygodnego pomysłu i jednocześnie eksponowanie własnych ludzi. Ponadto daje możliwość kontrolowania L. Wałęsy, który – jak stwierdza się w tym środowisku – stosuje się do ostatniej rady, jaką usłyszał. Taktyka bezpośredniego uczestnictwa doradców ma ponadto cel strategiczny. J. KUROŃ dąży do przeforsowania, aby dyskusja koncentrowała się tylko nad jednym punktem – legalizacją „Solidarności”. Legalizacja „Solidarności”, przeforsowana i wynegocjowana przez przedstawicieli środowiska postkorowskiego, oznaczałaby ich automatyczne wejście do kierownictwa zalegalizowanego związku i dałaby im moralne prawo do manipulacji, jako tym, którzy przyczynili się do jego zmartwychwstania. J. KUROŃ jest świadom, że jeżeli środowisko postkorowskie będzie mogło w odczuciu społecznym przypisać sobie autorstwo legalizacji „Solidarności”, to będzie miało możliwość „obcinania od tego kuponów” (...)

Źródło: IPN 0204/1417 t. 12, k. 205-207.


Dopisek BT: Jedyne co się nie spodziewałam, to to, że zaczęliście tworzyć listy proskrypcyjne już w 1985 roku. Nie pytam, kto mi odda 20 lat mojego życia. Nie pytam nawet czy jesteście w stanie powiedzieć przepraszam. Pytam tylko co dalej macie zamiar robić z tymi listami. Z fatwą na Henryka Szlajfera i Irkę Lasotę również.

BT

PS. "...może on, co najmniej odsunąć każdego niewygodnego działacza opozycyjnego" ... a co najbardziej? Nelson Mandela też rozmawiał z tamtejszą policją polityczną. Tylko inaczej. Nie o listach proskrypcyjnych. Rozmawiał o tym, że nie będzie rozmawiał, i nie będzie organizował żadnych okrągłych stołów, póki nie zostanie wypuszczony ostatni więzień polityczny. Wyszedł jako ostatni.

Wątek na forum gazeta.pl: Negocjacje Kuronia z SB - co o tym myślicie?

Dopisek 24.08.2008: Powyższy link do artykułu "Negocjacje Kuronia z esbekami. Dokumenty IPN: Twórca KOR rozmawiał z SB o Okrągłym Stole", Życie Warszawy, 2006-08-29, już nie działa - dlatego chętnym do zapoznania się z treścią opublikowanych tam dokumentów z rozmów Jacka Kuronia z płk. Lesiakiem oferuję cache ówczesnej strony.

Homo Sovieticus na wolności

"...Związek Radziecki jest nie tylko naszym sojusznikiem - to jest powiedzenie dla narodu. Dla nas, partyjniaków, ZSRR jest naszą Ojczyzną, a granice nasze nie jestem w stanie dziś określić, dziś są za Berlinem, a jutro będą na Gibraltarze" - Mieczysław Moczar, sierpień 1948.

"...Prymas udzielił Wałęsie rad odnośnie tego, jaki kierunek działalności winna przyjąć "S". ... Poza tym Wyszyński oświadczył Wałęsie, że przy "S" oraz przy jego osobie "kręcą się bardzo dziwni i nieciekawi ludzie", od których należy się uwolnić. ...Lech Wałęsa z wizyty we Włoszech wyniósł dużo konstruktywnych poglądów i dostrzegł, że w jego otoczeniu znajdują się ludzie nieodpowiedzialni i należy zrobić czystkę w "S". - Raport "Delegata"

SB zaplanowała użycie sieci agentury w celu "inspirowania delegatów do zajmowania postaw politycznie korzystnych, neutralizacji i dezaprobaty w stosunku do elementów ekstremalnych". Wykorzystać w tym celu zamierzała przede wszystkim "k.o. ps. Delegat, który użyty będzie także do przekazywania prymasowi J. Glempowi odpowiednich opinii i sugestii na temat środowisk "S" i występujących tam tendencji". - IV wydział SB w Gdańsku.

"Było więcej ludzi bardziej niebezpiecznych. On nie chciał szkodzić Kościołowi". - prymas Glemp o k.o. "Delegat", sierpień 2006.

I tak oto każda gazeta w Polsce studiuje jakieś teczki. W Gazecie Wyborczej reklamują teczki Teresy Boguckiej znalezione w szopie na Służewcu, w Rzeczpospolitej "Delegata" znalezionego w archiwach IPN, "Życie Warszawy" piękną i dystyngowaną Helenę Wolińską, we "Wprost" częściowo sfałszowanego agenta Bolka oraz zniknięte teczki zbrodniarzy hitlerowskich, których nie idzie znaleźć w archiwach Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (wcześniej Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich), bo od wiosny 1959 kolejni szefowie tej komisji zamiast stawiać zbrodniarzy przed sądem, odsyłali akta do Niemiec, a tam tonęły w archiwach w Ludwigsburgu. Ostatnim z szefów Komisji był profesor Witold Kulesza, dzisiejszy szef pionu śledczego IPN, ale ponieważ od czerwca ściga go prokuratora na wniosek prezesa Kurtyki, szefa IPN, to nie wiadomo, czy profesor Kulesza dalej będzie zarządzał ściganie za zbrodnie stalinowskie z ramienia pionu śledczego IPN.

Centrala w Ludwigsburgu powstała w 1958 r. do archiwizowania i przekazywania spraw prokuraturze, potem była jedynie archiwum tych spraw; teraz ma być w ogóle rozwiązana i jej zawartość już została częściowo zniszczona ze względu na "przedawnienie okresu przechowywania", natomiast pozostałości mają się rozpłynąć w czeluściach rozmaitych niemieckich archiwów. Do których Polacy będą mieli dostęp lub nie.

Chodzi o kilka tysięcy śledztw z okresu wojny. Dr Antoni Kura, naczelnik Wydziału Nadzoru nad Śledztwami Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu szacuje, że takich niezamkniętych postępowań może być nawet 10 tysięcy, w tym niektore są bardzo głośne, na przykład sprawa zbrodni niemieckich popełnionych na terenie obozów Gross-Rosen czy Treblinka.

"Tylko w latach 1965-1989 Polacy przekazali Niemcom 36 tys. protokołów zeznań, 150 tys. fotografii, kilkadziesiąt tysięcy mikrofilmów i 12 tys. kompletów materiałów z prowadzonych śledztw. W zamian strona polska otrzymała z Ludwigsburga... listę polskich gajowych i leśniczych współpracujących z RSHA (Głównym Urzędem Bezpieczeństwa Rzeszy)" - pisze Jan M. Fijor w artykule "Komisja zacierania zbrodni." Zadnego porozumienia międzyrządowego w tej sprawie nie było, więc interesujące jest, jak te tony akt w ogóle przejeżdżały przez granicę i Mur Berliński. "Zmarły niedawno tropiciel zbrodni hitlerowskich Szymon Wiesenthal nie mógł zrozumieć, jak to się dzieje, że fotografie esesmanów mordujących Polaków, zarejestrowane w aktach GKBZH, są odnajdywane w niemieckich archiwach." - dodaje Fijor - "Prof. Kulesza nadal opowiada się za współpracą z Ludwigsburgiem. W 2005 r. pracownicy IPN otrzymali podpisaną przez niego notatkę służbową, w której apeluje o pomoc dla centrum w Ludwigsburgu "w związku z tendencjami likwidacyjnymi tej instytucji". Innymi słowy, chodziło o wysyłanie do Ludwigsburga jak najwięcej akt. W uznaniu zasług dla polsko-niemieckiej współpracy prof. Kulesza jest często zapraszany do RFN na wykłady, prelekcje, a niedawno został także nagrodzony medalem przyjaźni."Nasz Dziennik" podaje, że na wieść o likwidacji Ludwigsburga prof. Kulesza nakazał jeszcze przyspieszyć wysyłkę akt, ale - "prokurator IPN, który otrzymał to polecenie, odmówił, wskazując, że wysyłka akt bez zachowania procedury kodeksowej to przestępstwo. W ostatnim dniu urzędowania na tym stanowisku prof. Kulesza nakazał prokuratorom wysyłkę wybranych dokumentów; łącznie 256 tomów, w tym akta egzekucji ulicznych z lat 1943-1944 na terenie getta, akta zbrodni w Pruszkowie, w Palmirach, na Ochocie, w Piasecznie, akta dotyczące zabójstw Polaków za pomoc Żydom."

Pod artykułem w tygodniku "Wprost" o Komisji Zacierania Zbrodni zamieszczona jest wypowiedź prof. Darii Nałęcz, dyrektora naczelnego Archoiwów Państwowych: "Utrata znacznej części tak ważnego dla Polski archiwum dokumentującego niemieckie zbrodnie to kuriozum. Mogłabym jeszcze zrozumieć, gdyby chodziło tylko o naszą pomoc prawną, bo do tego jesteśmy zobowiązani. Jednakże niewykonanie kopii, brak dbałości o zwrot oryginałów, nie mówiąc już o utajnieniu tego procederu przed negocjatorami procesu restytucji archiwaliów z Niemiec, jest co najmniej niepokojące. Mam nadzieję, że ktoś w tej sprawie pójdzie jednak po rozum do głowy. Dobrze byłoby wiedzieć, czy chociaż jedna ze spraw, których akta przekazano, zakończyła się procesem lub skazaniem winnego." Mąż pani profesor był swego czasu członkiem Komitetu Centralnego PZPR, co jednak oczywiście nie znaczy, że o czymkolwiek wiedział.

Casablanka, a jeszcze Macierewicz nie zdążył rozpruć sejfów po rozwiązywanej WSI. Najsmakowitsze kąski są właśnie tam, w aktach wojskowych, nie tylko polskich. Być może wyjaśni się, dlaczego tak łatwo przyszło niektórym funkcjonariuszom zdobyć nie tylko zaufanie, ale i przeszkolenie u Amerykanów po 89 roku - warunkiem są badania krzyżowe. Co zatajnią Amerykanie, jako agentów skonwertowanych na dolary, to ujawni Instytut Gaucka lub Mitrochin. Gra się toczy o to, kto szybciej dotrze do mety: czy Macierewicz otworzy archiwa, czy zamkną Macierewicza; wariant małej dębowej skrzyneczki pod ziemią też się wykluczyć nie da, biorąc pod uwagę los komendanta głownego policji Papały, który miał pecha nadmiernie się zainteresować przestępczością zorganizowaną. Nikogo innego nie odpukną, choćby chcieli, gdyż skład 24 osobowej komisji weryfikacyjnej został utajniony ze względu na bezpieczeństwo członków.

A co czuje w takiej sytuacji człowiek, który żołdu od żadnego wywiadu nie pobierał?

Myśli sobie o minionych latach. Myśli sobie o "Delegacie", kim by on nie był, jak doradzał prymasowi Glempowi, a ów doradzał Lechowi Wałęsie i innym z kierownictwa Solidarności. O pierwszym zjeździe Solidarności i o układaniu listy doradców. O Komitecie Obywatelskim przy Lechu Wałęsie i doradcach przy układaniu listy jego członków. O Okrągłym Stole i zdjęciach z Lechem Wałęsą dla Komitetu Obywatelskiego, i o etykiecie "opozycji niekonstruktywnej" oraz kordonie sanitarnym dla drugich. Nic dziwnego, że w okresie przełomu "Trybuna Ludu" oraz reprezentanci Komitetu Obywatelskiego mówili tym samym językiem - ten sam wydział go wyprodukował.

Najlepsze, że do tego nie trzeba było żadnej rozwiniętej agentury, salon, ktoremu pokazano palcem "podejrzanych" sam ich butował dalej i konstruował kordony sanitarne. Wdrukowanie... "Należy zrobić czystkę w Solidarności" - powiedział "Delegat" w 1981.

Człowiek bez wywiadowczego żołdu odczuwa dziś ulgę. To były baaardzo długie lata. Kiedy wszyscy się od ciebie odsuwają marszcząc nos, to w końcu się zaczynasz zastanawiać, czy nie śmierdzisz. Jeśli ciągle trafiasz na ataki agresji ze strony rozmaitych ludzi, myślisz sobie, że to może w tobie jest przyczyna. Może masz coś nie tak z charakterem? No więc po bardzo wielu latach okazuje się, że jednak wszystko z tobą jest w najlepszym porządku. A oni? Homo sovietikus na wolności, ale nie ci Tishnera tylko Zinowiewa:

"Pierwsza to kreowany przez władzę wzorcowy typ ludzki - bohaterski, upiększony, znany z literatury, filmu i gazet. Druga natura homososa to postawa pełna złości, zniecierpliwienia i zawiści do świata zewnętrznego. Cechuje ją miałkość, brak inicjatywy, pasywność i trywialność charakteru. ... Na emigracji (Zinowiew) obserwuje "homo sovieticusów na wolności", których tak opisuje: "Homosos przyzwyczajony jest do marnego życia, ciągle oczekuje czegoś gorszego od losu i z pokorą przyjmuje wszelkie decyzje władzy. Wiele doświadczeń homososa zdobytych w warunkach społeczeństwa totalitarnego jest bardzo przydatnych w jego życiu na Zachodzie". Podaje przykłady przeobrażeń aktywistów komsomolców w wielkich orędowników prawosławia. Uważa, że w nowych warunkach społeczno-politycznych są zdolni do siania intryg, zawiści, walki o władzę - a więc wszystkiego tego, od czego uciekali w Związku Sowieckim."

Dzisiejsza Polska to właśnie Zachód. Niech się sowoki nawzajem pozabijają... Coż nas to obchodzi? "Zinowiew uważa, że system komunistyczny dla homososa był wygodny, a jego burzenie - bezcelowe. Dlatego rozpad ZSRR spowodowany był nie przez działania wewnętrzne, lecz został narzucony Rosjanom z zewnątrz przez "piątą kolumnę Zachodu".

No właśnie...

Józef Dajczgewand
Bogumiła Tyszkiewicz